SYBERIA MOJA MIŁOŚĆ

Syberia, temat jak ocean. Nie tylko temat. Syberia, która rozciąga się między Uralem i Oceanem Arktycznym, oraz między północnym zlewiskiem wód dwu oceanów Arktycznego i Spokojnego na południu zamyka się bezkresnymi stepami Kazachstanu i Mongolii. Syberia to obszar ponad 12 milionów kilometrów kwadratowych. Jej powierzchnia jest większa od powierzchni USA wraz z Alaską oraz Europą Zachodnią włącznie. Zamieszkuje ją 32 milionowa społeczność, która porozumiewa się setkami języków.

To kraina, o której przeczytałem wszystko co mi wpadło w ręce. Syberia zaciekawia każdego, kto ma jaką taką wyobraźnię. Oczywiście najwięcej chłonąłem przy okazji czytania dziesiątek powieści, których tematem były setki obozów pracy oraz łagrów sowieckich, bo Syberia to nie żadna tam Arkadia, to w pewnym sensie też piekło. Pisarze pokazujący straszliwy los milionów Rosjan, Polaków, Ukraińców, Niemców i bodajże wszystkich nacji świata starali się umiejscawiać dramaty ludzkie pośród otaczającej je przyrody i warunków atmosferycznych. Syberię, tę na której rozsiane były tysiące gułagów poznałem dzięki wielu pisarzom polskim, często więźniów i katorżników, a także pisarzom rosyjskim, angielskim i innym których umysły zrodziły wzruszające opowieści na podstawie relacji samych uwięzionych. Więźniów, którym los pozwolił dożyć wolności. Jak wiadomo ten potężny obszar usiany jest niezmierzoną ilością cmentarzy, gdzie po dziś dzień jednym kopnięciem buta można wydłubać z ziemi kości czaszek oraz piszczeli. Tenże piękny przyrodniczo obszar, pokryty szkieletami ludzi cierpiących za niewinność poznałem dzięki Sołżenicynowi i jego wstrząsającej powieści „Archipelag Gułag”, a także wielu, wielu innym autorom jak: Jędzura, Aplebaumm, Pomianowski, Grudziński, Pławiński, Nurowska, czy też Auderska i jej „Ptasi Gościniec”. Pierwsze kroki na Syberii „stawiałem” poznając lekturę pana Zbigniewa Domino: „Syberiada Polska”, „Cedrowe Orzechy”, „Czas Kukułczych Gniazd” i „Tajga”. Pięknie pokazana przyroda wśród której autor umieścił straszliwe losy skazańców. Powiedziałbym, że bezmiar śmierci i okruchy życia. Sam też był skazańcem, a po szczęśliwym powrocie został oficerem LWP, skończył studia prawnicze i doktoryzował się, czego mu dzisiejsi prawicowi krytycy nie mogą darować.

                                 Chaty pierwszych osadników

Sybir jako miejsce zsyłek znany był już naszym dziadom i pradziadom oraz ich rodzinom już przed wiekami. Były to tysiące powstańców pojmanych do niewoli carskiej po przegranych powstaniach od Kościuszkowskiego po Styczniowe. Co prawda nie były to łagry ale odludne miejsca zsyłek. Miejsce, gdzie skazańcy musieli aby przeżyć stworzyć sobie sami warunki do codziennej egzystencji. Zesłańcy polscy to ludzie zwykle wykształceni, odgrywający w powstaniach role przywódcze, przeto tam na surowej Syberii po wielu latach pozostawili po sobie wiele odkryć naukowych, oraz innych wartości, w tym infrastrukturalnych. Nazwiskami Dybowskiego, Czekanowskiego, Czerskiego czy też Godlewskiego nazwane są dzisiaj syberyjskie szczyty górskie, jeziora, ale też przeprawy mostowe. Ich nazwiska i dokonania zarejestrowała każda encyklopedia świata.

Aktualnie czytam książkę „Po Syberii” pana Colina Thurbrona, angielskiego pisarza i podróżnika. Pisarz wybrał się na „przechadzkę” po miejscach kaźni i nieludzkiej ziemi po upływie lat. Po blisko kilkudziesięciu latach od zwolnienia ostatnich nieszczęśników, bo w rzeczy samej jeszcze za Breżniewa można było trafić nad Kołymę. Colin spotyka się ze starymi, zniszczonymi przez system ludźmi. Za parę dolarów gotowi byli oni opowiedzieć wszystko to, czego ujawnienie jeszcze niedawno było biletem do łagru lub po prostu rozwałki. Bada też protoplastów Syberii. Bardzo mu zazdrościłem, ponieważ w swej powieści nadzwyczaj pięknie pokazał syberyjską przyrodę okraszoną kwieciem, rzadkimi odmianami drzew, owocami tajgi, oraz paletą egzotycznych zwierząt. Właśnie tego mu zazdroszczę. Zazdrościł by mu też mój nie żyjący już ojciec, który z umiłowaniem codziennie wieczorem po kolacji rozkładał atlasy by studiować właśnie wielką Rosję. Pragnął ze mną odbyć podróż Koleją Transsyberyjską z Moskwy aż do Władywostoku, po drodze zwiedzając ciekawsze wioski i miasta. To było jego marzenie życia. Niestety, choroby jakie mu się przydarzały, wojenna przynależność do AK, a też obawa przed pozostawieniem gospodarki na tak długi czas, z góry unicestwiły nasz wspólny plan. Po kilku latach mnie osobiście było stać na odbycie podróży po Kraju Rad, gdzie na każdym kroku z uśmiechem czytałem cyniczne napisy typu „dazdrastwujet sowietska demokracja”. Właśnie w tym czasie weszli ze swoją demokracją do Afganistanu. Jak wiadomo współcześnie zaszczepiamy w Afganistanie polską demokrację. Nie do końca jednak mogłem spełnić swoje marzenia, ponieważ na środkowej Syberii w Irkucku znalazłem się drogą lotniczą, a nie koleją pozwalającą na to, by oczy mogły się uraczyć cudami prawdziwej, tej najdzikszej Syberii, mojej platonicznej kochanki. Ciągle dziewiczej, niestety po części zgwałconej przez Stalina i jego następców. Irkuck, miasto ok. 800 tysięczne z wyższymi uczelniami, placami na których stoją pomniki Lenina oraz Matki Rosji. Pod tym drugim młode pary po ślubie składają dziękczynne kwiaty. Irkuck, który leży nad wielka rzeką Angarą, po której mknęły wodoloty w ramach miejskiej komunikacji ma też sieć tramwajów i autobusów. Jak wiadomo, w Rosji metro jest budowane w miastach, które przekraczają milion mieszkańców. Angara jest jedyną rzeką jaka wypływa z wielkiego Bajkału, jeziora położonego ok. 100 km od Irkucka. Bajkał zaś jest zasilany dziesiątkami rzek. O pozostałej części mojej miesięcznej wycieczki do kraju "szczęścia" pisałem w jednym z poprzednich postów. Irkuck, jak przystało na miasto położone w rejonie wiecznych zmarzlin, w większości zbudowany był z drewna. Budynki w stylu typowo ruskim pomalowane były (pewno dalej są) na niebiesko i zielono, aczkolwiek dzisiaj są też dzielnice wypełnione nowoczesnymi, wysokimi blokami. Carski jeszcze dworzec kolejowy,  o eklektycznej architekturze przyciąga wzrok tych co czytali „Doktora Żywago” i „Michała Strogowa”. Wiadomo też, że Syberia jako taka to nieprzebrane bogactwo złóż ropy, żelaza, uranu, złota i praktycznie całej tablicy Mendelejewa. Dlatego ludzka chciwość może mocno zagrażać jej naturalnemu dziewictwu. I niestety zagraża. Tragedii dopełniają pożary spowodowane wyładowaniami piorunów. Pożary dotknęły też drewniane budynki Irkucka w XIX wieku. Spłonęło 1/3 miasta. Dzisiaj miasto odbudowano  z materiałów ogniotrwałych. Z daleka widać kopułę Opery irkuckiej, oraz świecące zwieńczenia cerkwi. Irkuck jeszcze ponad 100 lat temu był miastem zbrodni i bezprawia. Dzisiaj tak jak zawsze nazywany jest Paryżem Syberii.
                                                     Mieszkanka Jakucji

Dzikość i surowość Syberii, to nieopisane piękno nieskazitelnej przyrody otulonej klimatem mrozów, oraz wszelkiego mocno dokuczliwego robactwa. Syberia, to setki rzek wpadających z kolei do największych rzek świata, jak Ob, Irtysz, Lena, Jenisej, Amur i Kołyma. I ta sosnowo- dębowo- bukowa tajga upstrzona bieriozkami , chroniąca niezwykłą zwierzynę jak, wilki, renifery, lisy polarne, tygrysy syberyjskie, sobole, rosomaki i polarne niedźwiedzie. Ludność zamieszkująca od wieków te surowe klimatycznie obszary to przede wszystkim Tatarzy, Buriaci, Jakuci, Białorusini, Czukcze i Kazachowie. Wśród tych nacji już od setek lat można spotkać rodziny posługujące się językiem polskim. Oni już nie chcą wracać nad Wisłę. Zasymilowali się z tubylcami na tyle, że sobie chwalą obecny status.

Wszystko co przeczytałem o tej bezkresnej krainie w powieściach i encyklopediach, wszystko co zobaczyłem osobiście, oraz wszystko to, co zobaczyłem w kinach na temat Syberii, mocno zakorzeniło się w mojej organicznej strukturze. W Syberii jestem zakochany. Platonicznie, ale jednak.

PS. Wszystkich zainteresowanych Czytelników informuję, że moją stronę z IRONIĄ NA OSTRO można znaleźć zarówno pod abrozar.pl jak i pod abrozar.eu