PO SIEDEMDZIESIĘCIU LATACH

Mówiło się, że „Jedwabne” wydarzyło się, bo to był czas wojny, a na wojnie jak to na wojnie. Ot, było minęło, amen, szlus, koniec. Ale, czy tak naprawdę amen, szlus?. Niestety, moi Rodacy. Odradzający się antysemityzm, a nawet nazizm zmusza nas do ciągłego powrotu, choćby myślami do lat, gdy Polacy przed 70 laty, na równi z hitlerowcami zabijali, lub sprzyjali mordom swoich sąsiadów. Tych, którzy wyznawali innego boga. Pomagają nam w tym książki znienawidzone przez polską prawicę i Kościół, a mianowicie pana Tomasza Grossa, pana Jana Grabowskiego, oraz pani Barbary Engelking. Znienawidzone też przez Michała Kamińskiego, byłego posła PIS z regionu Jedwabne. Pamiętam czynił on wszystko by obalić prawdę zapisaną w tych książkach. Jako antysemita był w Brukseli traktowany z ostracyzmem przez kolegów z innych krajów. Dzisiaj mu przeszło, bo dzisiaj już wymarli wszyscy zbrodniarze z Jedwabnego. Literatury dot. zagłady Żydów w Polsce jest dużo, dużo więcej, ale akurat książki tych autorów pokazują zbrodnie w granicach naszej Ojczyzny. W lipcu 1941 roku, po agresji wojsk hitlerowskich na Związek Radziecki, w Wąsoszu doszło do pogromu ludności żydowskiej. W zajściach czynny udział brała część polskich mieszkańców Wąsosza. Te tragiczne wydarzenia opisał w 1946 r. Menachem Finkelsztejn: "5 lipca polska policja obstawiła miasteczko Wąsosz (powiat grajewski). Chuligani miejscowi szli od domu do domu i mordowali, kobiety gwałcili, ucinali piersi, małe dzieci rozbijali o mur, zabito też żony komandirów sowieckich, kilku urzędników sowieckich, trupom odcinano palce ze złotymi pierścieniami, ze szczęk wyrywano złote zęby. Gdy w domu zastali rodziców, to najpierw mordowali dzieci, a na końcu rodziców. Pogrom trwał trzy dni. Tyle czasu dali im Niemcy na mord i grabież. Wykopali doły na kolonii i tam zakopali zwłoki. Zginęło około 1.200 Żydów (przyszli z okolicy, bo normalnie było 800. Przeżyło 15 osób.” To relacja z Wąsosza jednego ze świadków, też na Podlasiu. W tym roku minęła 73 rocznica tego potwornego mordu. A oto fragment wypowiedzi jednego z żyjących do niedawna byłych mieszkańców Tykocina (Podlasie), świadka naocznego hekatomby, jaka spotkała jego współmieszkańców w okresie okupacji hitlerowskiej. Tykocin - 5000 mieszkańców w tym 2000 Żydów. Skąd wziąć treny żałobne o zagładzie Tykocina? Mogę podać tylko suche fakty, tak jak wryły się w moją świadomość, przywołać moje wspomnienia o minionych, mrocznych i krwawych dniach, które doprowadziły do całkowitego upadku żydowskiej społeczności w Tykocinie, liczącej ponad 2000 osób. Przeżyło tylko siedemnaście osób. SIEDEMNAŚCIE OSÓB - opowiada. Opisuję zagładę naszego rodzinnego miasta po to, by ta smutna, krwawa historia trafiła do każdego ziomka z naszego miasteczka w szerokim świecie. Aby każdy z nich wiedział, że Żydzi z Tykocina leżą razem w łopuchowskim lesie w dwóch bratnich mo­giłach. Po innych żydowskich osadach, miastach i miasteczkach nie pozostał żaden ślad, Wiadomo przecież, że miliony ich zginęło po długich i ciężkich męczarniach w komorach gazowych, spaleni w krematoriach.

25 sierpnia 1944 r., pierwszy raz po wyzwoleniu, my, resztki żydowskiego Tykocina, w liczbie 16 osób zebraliśmy się w łopuchowskim lesie przy masowych grobach naszych sióstr i braci, ojców i matek. Staliśmy z poruszonymi sercami na miejscu, gdzie nasi bliscy ostatni raz patrzyli na boży świat i z okrzykami rozpaczy - dlaczego? lub wołając Szma Izrael, zostali wrzuceni do tych głębokich dołów. Wspominając jasne dusze świętych­ męczenników i przysięgając zemstę na niemieckim narodzie morderców, głosami drżącymi ze zdenerwowania odmówiliśmy tradycyjny kadisz. Zrobiliśmy prowizoryczne ogrodzenie i postawiliśmy tablicę pamiątkową. Wierzę, że nadejdzie dzień, kiedy wspólnymi siłami postawimy stosowną macewę. Dzisiaj tą macewą jest obrzydzany przez prawicę film „Pokłosie”i skromne pomniki w Jedwabnem oraz w lesie łopuchowskim.

„Straszny okres hitlerowsko-niemieckiej okupacji przeżyli i zostali wyzwoleni przez Rosję Sowiecką i jej potężną Armię Czerwoną następujący Żydzi z Tykocina: Eliezer Fryc, Lejbel Fryc, Menachem-Mendel Turek, Mosze Ture , Eliezer Olsztejn, Zyskin Olsztejn , Fiszel Zilbersztejn, Tauba Zilbersztejn, Mordechaj Brener, Szmul Feler, Becalel Wilga, Icchak Feler, Chaszka Ismach z dwojgiem dzieci, Lejzer Choroszucha, Alter Kac. Wyżej wspomniani przetrwali dzięki swemu uporowi, przechodząc trudną drogę nieszczęść, cierpień i bólu, każdego dnia mając śmierć przed oczyma. Każdy w inny sposób i w innym miejscu jest kawałkiem historii i może służyć jako temat dla trzyma­jącego w najwyższym napięciu opowiadania. Pamiętają jak co kilka minut do budynku szkoły podstawowej podjeżdżał samochód wypełniony Ży­dami, którym Niemcy wyjaśniali, że wiozą ich do getta w Czerwonym Borze. Prowadzono ich jednak do dołów, do których wrzucano ich żywcem. Dół był głęboki na 5 metrów i nie było już stamtąd możliwości ucieczki. Samochody jeździły tam i z powrotem cały dzień, prawie do zmierzchu. Niemcy zakończyli swą diabelską pracę aż zapełnili ludźmi cały dół. Przed nocą chłopi z okolicznych wsi zasypali doły pod nadzorem niemieckich bandytów. Należy tu zauważyć, że Niemcy zadbali o to, aby nie było świadka ich zbrodni. Polscy policjanci pomocniczy z Zawad zostali natychmiast odesłani z powrotem do Tykocina, a chłopom powiedziano, że tu leżą martwi jeńcy wojenni. Po zasypaniu dołu mordercy wrócili do miasteczka. Ludność polska przygotowała im wielki bal i elita miasteczkowa bawiła się z bandytami całą noc”.

To taka sama ludność, co to używając pałek i sztachet prowadziła żydowskich sąsiadów do stodoły w Jedwabnem, Zawadzie i wielu innych podlaskich miejscowościach, o których współczesne władze wstydzą się wypowiadać, bo w końcu często są potomkami Polaków- morderców. Jedwabne stało się symbolem martyrologii Żydów. Martyrologii jakiej doznali ich współmieszkańcy od setek lat w wielu miejscowościach szczególnie Polski wschodniej. Przypuszczam że podobny bal wyprawili mieszkańcy Jedwabnego w dniu 10 lipca 1941 roku swoim sąsiadom, którzy umywszy ręce zasiedli do stołów by cieszyć się, że miasteczko wzbogaciło się o majątek pożydowski.

Zastanawiam się ileż młodych mieszkańców tych miejscowości doznało szoku po chociażby szczątkowych opowiadaniach ich ojców, matek, dziadków i pradziadków,. Szczątkowych, bo wielu z nich aż do śmierci nie miało poczucia winy, a wręcz poczucie sprawiedliwości dokonanej po ukrzyżowaniu Chrystusa. Dziennikarze z całego świata próbowali wydobyć jakiekolwiek słowo od świadków, a często i morderców na temat wydarzeń okupacyjnych. Morda w kubeł i całkowite milczenie. Tak im przykazał m.in. miejscowy proboszcz, który poszedł zapewne do piekieł kilka lat temu. Podczas odsłonięcia pomnika na miejscu płonącej stodoły z udziałem prezydenta RP, na uroczystości nie pokazał się ani jeden mieszkaniec Jedwabnego, z wyjątkiem młodego burmistrza,. Ten natychmiast musiał emigrować z Jedwabnego ponieważ bał się śmiertelnej zemsty. Wszyscy mieszkańcy Jedwabnego w czasie uroczystości zgromadzili się w kościele, bo to byli "prawdziwi katolicy". Czas upływa, umierają mordercy, umierają też świadkowie, ale w Jedwabnem mieszka młode, nowe pokolenie, któremu jest przepotężny wstyd za swoich przodków. Podobno żadna studentka i żaden student pobierający nauki w Warszawie i innych miastach nie przyznaje się na uczelniach, że pochodzi z Jedwabnego, ponieważ są postrzegani przez koleżeństwo jako potomkowie oprawców i grabieżców mienia pożydowskiego. Powiadają, że są z innych miejscowości. Ja im po trosze współczuje i ich nawet rozumiem, aczkolwiek do dzisiaj nie mogę zrozumieć wyrażanej nienawiści do Rosji, oraz antysemityzmu, którego dowody znajdujemy na murach miast i osiedli na Podlasiu oraz zachowaniach kiboli. Może dlatego, że część uratowanych Żydów w zamiarze odwetu na zbrodniarzach polskich wstąpiła do Armii Czerwonej oraz NKWD i UB. No a gdzież mogli się poczuć w miarę bezpiecznie, przecież nie pod skrzydłami uciekających hitlerowców czy też w polskich oddziałach tzw. żołnierzy wyklętych.

Foto od góry:
1. Skromny pomnik w Jedwabnem.
2. Miejsce pamięci mordu w lesie pod Tykocinem