WSI SPOKOJNA, WSI WESOŁA

Na dziś dosyć! Powiedziała Celina obejmując wzrokiem przestrzeń pola niedawno odpisanego jej przez rodziców. Podciągnęła do góry spodnie watowane, oraz obciągnęła dwa robocze swetry, które od lat miała przeznaczone do prac polowych. Zaorana ziemia lśniła wilgocią, natrętne wrony podchodziły blisko do ludzi, szukając w odwalonych skibach swoich przysmaków. Słońce, nie przymglone żadnym obłokiem grzało jak w maju, chociaż od Narwi dął zimny, ostry wiatr. Celina zacisnęła pod brodą końce chustki.

-A dyć czemu dosyć, odezwała się stara Grzymkowa, która miała u Celiny dość duży dług do odrobienia. Przecie jeszcze słoneczko na niebie choćby nawet niziutko.

Na dziś dosyć! Powtórzyła i odwróciła się w stronę czerwonych zabudowań gospodarstwa. Mus mi być w obejściu, bo maciora na wyprosieniu. Wiosną nie dałam baczenia przez to zadusiła dwa prosięta i je zżarła, piekielnica jedna. 

Celina, a wy byście może dali mi parkę prosiaczków, a ja z chłopem odrobimy je podczas omłotów, przecie u was stodoła pełna, a grzechem by było zostawić snopki na zimę myszom.

Dogadamy się Grzymkowa, jeno niech odrobinkę podrosną, na pewno się dogadamy, po czym otrzepawszy dłonie w spodnie ruszyła ku zagrodzie. To tyle rustykalnego wstępu, bo felieton dotyczy właśnie wsi.

Tak mniej więcej ludziom na wsi zlatują dzionki. Między chatą i polem, między rynkiem i geesem. Między odpustem i karczmą. Między niedzielną mszą, a często sądem spadkowym.

I tak może się zaczynać każda powieść, czy to Kraszewskiego, Reymonta, Orkana, a może i Fleszarowej, ale też "inwokacja" do opowiadania wymyślona przeze mnie (jak wyżej), bo to w końcu nie takie trudne. Nie, ani nie myślę płodzić opowiadania, chociażem z roli, a zatem wiem co „mnie boli”, jak mawiał Czarniecki, ale uważam, że dobrze będzie, gdy napiszę kilka słów o życiu na polskiej wsi. O życiu zrodzonych i wychowanych, aż do pełnoletności kolejnych pokoleń, a nawet śmierci.

Fakt, mamy XXI wiek, przynależność do Unii Europejskiej, w wielu domach można znaleźć internet i plazmową telewizję, jednak pewne obyczaje, język międzysąsiedzki, oraz mentalność chłopa (chłopki) zachowaliśmy jako Polacy z ubiegłych wprost wieków, wręcz z zaborów, wieków pańszczyzny, ogólnej biedy i nędzy i ciemnoty, a także przywiązania do proboszcza i samej wiary naszych dziadów i ojców (jak powiadają.) 

Mimo postępu cywilizacyjnego, wpływu prasy, telewizji i obserwacji życia na co dzień, w wielu polskich obszarach, szczególnie na Mazowszu, Podlasiu, a także terenach wschodnich i południowych, zachowały się obyczaje z tamtych, często nawet właśnie jeszcze rozbiorowych lat. Widać to podczas uroczystości związanych z chrzcinami, weselami, odpustami, a także pogrzebami. Na nic się zdały pokazowe przyjęcia weselne zwane wstrzemięźliwymi, bez alkoholu. Oficjalnie dla kamery, która dzisiaj należy do obowiązkowego obok kapel disco polo folkloru, goście popijają soki i herbatki, natomiast na uboczu otwierane są butelki z tradycyjnymi napojami. Wódka, wino, ewentualnie bimber, zresztą najbardziej chwalony, jako alkohol po którym ponoć głowa nie boli. Problemowy zwyczaj uroczystości bezalkoholowych upadł jak stonka po wykopkach. Polakom to nie odpowiada. Przykładowo chrzciny muszą się odbyć z hukiem, by wszyscy goście, w tym rodzice chrzestni zapamiętali, że mają obowiązek

wychowawczego wpływu na nowonarodzonego. Podobnie proboszcz, który często bywa zapraszany po świętym pokropku, musi zachować swoją obecność w jak najlepszej pamięci rodziców i chrzestnych, a wypić zwykle może dużo.

Podobnie wyglądają wesela, gdzie jest zachowany dotychczas zwyczaj przeróżnych (w zależności od terenu) błogosławieństw wszystkich czworga rodziców, smutnych, udawanych oczepin a wcześniej targowisk obu stron w sprawie wian, czyli co do nowej rodziny wniosą młodzi. Sam przebieg wesela, oczywiście z udziałem „abstynenta księdza” ma charakter czysto polski. Hektolitry napojów alkoholowych, żarcia jak z filmu Ferreriego, skomponowanego z kilku zabitych świń, cielaków i masy drobiu, wszystko to zostanie wchłonięte bezpośrednio po ślubie, albo na tzw. poprawinach, bo wesele zwykle trwa na polskiej wsi dwa

do trzech dni z udziałem ponad stu gości, za wyjątkiem Podhala, gdzie goście bawią się, piją i jedzą dni kilka z rzędu, zdarza się że i tydzień. Sam wytrzymałem na podobnym weselu tylko dwa dni niestety. Z tym, że w górach panuje zwyczaj zapraszania na weseliska całych wiosek, z wyjątkiem tych, z którymi jesteśmy skłóceni, szczególnie sądownie. Alkohol który dzisiaj nie jest w żaden sposób reglamentowany, jest podstawą udanej imprezy. Zdarza się, że jeszcze po kilku dniach od ślubu niektórzy goście o słabych głowach są znajdowani w stodołach pod kupą snopków zbożowych. Jakże mogłaby wyglądać pierwsza komunia dziecka katolickiego. Oprócz samych prezentów, które w dzisiejszych czasach są w postaci bardzo drogich, bajeranckich przedmiotów, począwszy od wyczynowych rowerów, a na quadach skończywszy, dzieciak musi mieć się czym pochwalić w szkole, bo wronie spod ogona nie wypadł. To nie szkodzi że tatuś z mamusią, albo rodzice chrzestni wzięli na zakup prezentu, oraz przyjęcie pożyczkę w banku, to jakoś ją spłacą. Polak musi wyznawać staroszlachecką zasadę „zastaw się, a postaw się”, bo inaczej nie możesz oczekiwać znikąd szacunku. Jakże mało od polskich zwyczajów pijackich odbiegają uroczystości

pogrzebowe na wsi. Dzisiaj, gdy profesjonalne zakłady pogrzebowe ścigają się między sobą o pierwszeństwo w obsłudze nieboszczyka i natychmiast po śmierci zmarłego zabierają do lodówki, obowiązek pogrzebowy rodziny zamyka się na dostarczeniu ubrania, oraz uczestnictwa w samej uroczystości cmentarnej, a także zamówienia kateringu w celu poczęstunku żałobników, szczególnie przybyłych z daleka. Do niedawna, za PRL, sam pogrzeb zmarłych na wsi wyglądał iście przytłaczająco jak to przedstawiał Reymont, albo właśnie Kraszewski. Sam jako chłopak, przebywając na wakacyjnym pobycie u moich dziadków spotykałem się z podobnymi smutnymi zdarzeniami, które mimo, że nie dotyczyły mnie bezpośrednio, a wydarzały się po sąsiedzku, ale też bardzo mnie przytłaczały emocjonalnie. Dawny zwyczaj pozostawiania zmarłego w domu przez zwykle trzy doby, nawet podczas upałów nie nastręczał przyjemnej atmosfery. Nieboszczyk się po prostu psuł, co zmuszało domowników często do wymiotów, tym bardziej, że przez wszystkie noce zalegiwania zmarłego w domu, ludziska z całej wsi zbierali się wokół trumny po to, by modlitwą utorować mu zbawienie wieczne. Pamiętam doskonale, gdy moja babcia na całą noc poszła na podobne egzorcyzmy do domu zmarłego sąsiada. Po powrocie rano pytam ją, jak było?.

Oj, kochany wnuczku nie bardzo, bo było go już mocno słychać. Jak to, pytam: to on się odzywał do was?. Nie, po prostu już śmierdział, jako że słowo smród ludziska wyrażali jak głos. Sam starałem się unikać takich smutnych uroczystości, za wyjątkiem tych, które mnie dotknęły bezpośrednio. Chociaż, większość uczestników żałobnych już zamieszkiwało w mieście od lat, to mimo wszystko, spotkanie popogrzebowe musiało być moczone alkoholem. Bo zmarzli na cmentarzu, bo przyjechali z daleka, bo jest powód spadkowy, bo, bo, bo. Nikt nie protestował, zresztą jak ja sam, chociaż zniewalały mnie toasty „za zdrowie nieboszczyka”!. Chciałbym jeszcze dodać, że wielu naszych wiejskich (rolniczych) obywateli nie zbyt mocno lęka się samej śmierci, jako że po pierwsze, ma utartą poprzez modlitwę i sute ofiary składane proboszczowi drogę prosto do nieba, a także pobudowany za unijne pieniądze z dopłat dla rolników grobowiec, często przypominający mauzoleum. To jest Polska. Wielka Polska Katolicka, jak wrzeszczą „patrioci” przy każdej okazji.

Fotki od góry:

1. pejzaż polskiej wsi XVIII w.

2.Współczesny ślub na wsi.

3.Pierwsza komunia w górach.

4.Chrzest dziecka.

5.Pogrzeb wiejski XIX wiek

6.Niepokojący list od Szefa.