NAPRAWDĘ WARTO. A NAWET BARDZO

Przyzwyczaiłem się już do telewizyjnej nędzy świątecznej. O ile w czasie Bożego Narodzenia można zawiesić wzrok chociażby na drzewku upstrzonym świecidełkami, a pod nim znaleźć jakoweś prezenty od dobrze mi życzących, w tym często interesującą książkę, to akurat w Wielkanoc już niestety nie. Wykupioną w przededniu ulubioną prasę oczyściłem z ciekawych szpalt już w dzień „koszyczkowy”. Została mi jeno kablówka i Internet. Niestety, zarówno TV jak i Internet w w tych dniach wypełnione są wyłącznie bajkowymi pierdółkami typu wieści koreańskie i czego to w ciągu dnia, a konkretnie w kolejnych godzinach raczył dokonać papież Franciszek w wypowiedzianych słowach modlitwy, oraz tajemnych fizjologicznych „czynnościach”, o których cały polski ludek katolicki powiadomiony został przez kabaret LIMO w skeczu sympatycznego Abelarda Gizy. Pozostało więc wrócić do książek. Tak się złożyło, że mój toruński przyjaciel jako załącznik do życzeń świątecznych zaproponował mi książkę niezwykłą. Rzeczywiście niezwykłą i wartą zapoznania się z jej treścią bez specjalnego odkładania na inny … wolny czas. Aliści swego czasu pisałem, że książka białoruskiej pisarki Swietłany Aleksijewicz „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety”, była gotowa już w 1983 roku, ale dwa lata przeleżała w wydawnictwie bo autorkę oskarżono o "pacyfizm, naturalizm oraz podważanie heroicznego obrazu kobiety radzieckiej". Tak pisałem na moim blogu i namawiałem moich czytelników do jej nabycia gdzieś przed rokiem. No i co, warto było?, na pewno, bo była to wzruszająca opowieść o męstwie kobiet na froncie wschodnim podczas II wojny światowej. Dzisiaj pani Swietłana oddaje do rąk czytelników inną opowieść, która właśnie pozwoliła mi spędzić święta Wielkanocne w odmętach kultury. Jest to opowieść o cierpieniu milionów dzieci w tym samym czasie. „Ostatni świadkowie, czyli utwory solowe na głos dziecięcy”, to właśnie owe miliony bezbronnych, pozostawionych bez żadnej opieki i wsparcia, oraz krzywdzone z zamysłem dzieci. Dzieci Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Bo właśnie w czasie tej wielkiej wojny zginęły miliony radzieckich dzieci. Rosyjskich, białoruskich, ukraińskich, żydowskich, tatarskich, łotewskich, cygańskich, kozackich, uzbeckich, ormiańskich, tadżyckich. Te, które przeżyły, wojny nie zapomniały nigdy. Dla nich to wspomnienie pierwszego papierosa otrzymanego od Niemca, zapach bzu i czeremchy, zabawa w strzelanie, pierwsze grzyby w lesie, kózka, która miała dawać mleko i zapewnić rodzinie przetrwanie. Ale też sprawy, przed którymi dzieci powinny być chronione – śmierć, cierpienie, brak rodziców, okrucieństwo i głód. To książka memento dla ludzkości. A te , które znalazły się w prowizorycznych domach dziecka też doświadczyły gehenny. Oto fragment pewnej relacji: „Nawet w regularnych sierocińcach sytuacja dzieci była podobna. Jeden z urzędników Komisariatu Edukacji opowiadał, że po inspekcji wzorcowego, na pokaz prowadzonego sierocińca i po obfitym, wydanym przez kierownictwo obiedzie, ktoś podszedł do niego i powiedział, że pokaże mu inne „schronisko dziecięce”. Znajdowało się ono niecałe pół kilometra od tamtego. Była to z kamienia zbudowana stodoła z podłogą posypaną piaskiem, a wewnątrz niej 200 dzieci od dwu do dwunastu lat, wyglądających jak szkieleciki poubierane w podarte łachmany, płakały, aby dać im chleba”.

Swietłana Aleksijewicz po raz kolejny udziela głosu tym, którzy go dotąd nie mieli. Tym, którzy przez lata byli tylko częścią niemego, anonimowego tłumu, tak zwanej ludności cywilnej, w wielkiej historii zawsze mniej ważnej od żołnierzy. Moi drodzy, chociaż nie jestem mazgajem, a raczej dość twardym mężczyzną to nie sposób nie uronić łzy połykając je wraz z treścią zapisaną na stronicach o największej w dziejach ludzkości krzywdzie wyrządzonej przez dorosłych właśnie dzieciom. Oczywiście pomijam tu nazistowski holokaust, gdzie do gazu lub na rozstrzelanie kierowano także setki tysięcy, a może miliony dzieciaczków. Pomijam inne wydarzenia historyczne z jakże często powtarzającym się w latach średniowiecza shoah włącznie, ale akurat dzieci „Swietłany” ten dramat wycierpiały wyłącznie z powodu obowiązku udania się na front wojny osób dorosłych, mężczyzn i kobiet, często najbliższych im rodziców. Niezwykły jest też fakt, że bohaterowie tej książki w ogóle przetrwali. Wojna i okupacja pokazana jest bowiem na Białorusi, o której przede wszystkim jest ta książka, straszliwe- w stopniu nieporównywalnym nawet z tak przecież bardzo doświadczoną Polską. W książce niewiele jest dorosłej wojny, walki czy bohaterstwa, nie ma jednak praktycznie relacji bez wspominania głodu, utraty najbliższych, ucieczek, pacyfikacji, samotności, domów dziecka, przeżycia tylko dzięki przypadkowi i łutowi szczęścia. To czyni ją jeszcze bardziej tragiczną i jeszcze bardziej wiarygodną. Wzruszamy się serialem o Annie German, w którym pokazano smutne dzieciństwo przyszłej artystki i jej najbliższych. Książka o której mówię podnosi tragizm najmłodszych obywateli tej ziemi do entej potęgi. Podobnie zresztą jak powieść "Porzucony" Alana Philpsa pokazująca tragizm domów dziecka w ZSRR. I refleksja: Gdyby nie konieczność rozbicia i unicestwienia raz na zawsze nazistowskich Niemiec, całe to zdarzenie kipiące od okropności, jakie nie sposób opisać słowami, można by nazwać gigantycznym absurdem historii. I tym bardziej trzeba „Ostatnich świadków” przeczytać. Bardzo namawiam.